تامین ایمنی یک ساختمان بحث مفصلی است که مقاله‌های متعددی راجع به آن نوشته شده است. از فونداسیون و اسکلت گرفته تا عایق‌بندی داخلی ساختمان همگی باید با وسواس خاص جهت ایمنی ساختمان اجرا شود. اما ایمنی حین انجام کار، مساله مهم دیگری است که باید به آن پرداخته شود!
هنگام اجرای امور ساختمان‌سازی به خصوص برای ساختمان‌های بلند و دو طبقه به بالا دسترسی افراد به ارتفاعات در امنیت کامل از الزامات است. یکی از این روش‌های اجرایی داربست‌بندی است که انواع مختلفی دارد. لازم به ذکر است داربست فلزی بیشترین کاربرد را در پروژه‌های ساخت و ساز دارد.
لوله داربستی نیز المان اصلی اجرای داربست است؛ شما میتوانید قیمت لوله داربستی را از لینک آن دریافت نمائید. برای توضیحات بیشتر در مورد داربست‌بندی و انواع آن خواندن ادامه مطلب توصیه میشود. همچنین در این مقاله با خطرات احتمالی هنگام استفاده از داربست و نکات ایمنی در مورد آن آشنا خواهید شد.
داربست یا Scaffold یک سازه موقتی است که برای کمک به ساخت ساختمان‌های بلند و مرتفع به منظور دسترسی به نقاط دوردست سازه استفاده میشود. این سازه موقتی به صورت دارهای افقی و عمودی توسط بست‌هایی محکم شده و بعد از پایان کار و تکمیل ساختمان اجزای داربست از هم باز میشوند. داربست می‌تواند چوبی یا فلزی باشد ولی از هر جنسی که هست باید بستن آن توسط افراد کاربلد و با رعایت کامل نکات ایمنی انجام شود.
پله داربستی، نوعی سازه پیش ساخته است که هنگام ساختمان سازی، دسترسی امن به طبقات بالاتر را فراهم میکند. این پله‌ها بسته به ارتفاع ساختمان می‌تواند بین ۴ الی ۸ پایه داشته باشد. این پله‌ها به راحتی باز و بسته میشوند و فضای کمی را نسبت به داربست سنتی اشغال می‌کنند. ضمن اینکه پله داربستی بدون نیاز به مهارت خاصی نصب و اجرا میشود و حتی یک کارگر ساده نیز می‌تواند عملیات مونتاژ آن را بر عهده بگیرد.
داربست بندی متناسب به نوع مصرف در انواع مختلفی بسته میشود که در ادامه به توضیح هرکدام پرداخته خواهد شد:
یکی از انواع داربستهای ثابت، داربست چوبی است که اجزای تشکیل دهنده آن شامل خرک، پل موقت و تخته است. ساخت این داربستهای چوبی نیاز به نردبان‌های مخصوص دارد که از طریق آن کارگران بتوانند به قسمت‌های مختلف ساختمان برسند.
یکی دیگر از انواع داربست از نوع فلزی است که ساختار آن توسط لولههای فولادی با قطر ۴۸ میلی‌متر تکمیل میگردد. این لولهها اصطلاحا لوله فولادی پنج سانتی‌متری نام دارند که ضخامت آن باید حدود ۴ میلی‌متر باشد. بستها در این نوع داربست بسیار حائز اهمیت هستند و اگر به درستی بسته نشوند احتمال ریزش داربست وجود خواهد داشت.
داربست مثلثی در دسته داربستهای کاربردی و محبوب قرار دارد. اجزای تشکیل دهنده آن فریم‌ها یا قاب‌های مثلثی شکل هستند و به صورت نر و ماده به هم متصل می‌گردند. این داربست دارای اجزای مورب ثابتی است که میزان باربری آن را تا چندین برابر بیشتر میکند.
همچنین این داربست به راحتی باز و بسته میشود و اجرای آن نسبت به دیگر داربست‌ها با سرعت بیشتری و بدون نیاز به فرد متخصص انجام می‌‌پذیرد. نکته قابل توجه این است که این داربست در دسته داربستهای مدولار Medullar قرار دارد.
علت این نام‍گذاری عدم اتصال پایههای آن به زمین است؛ در واقع تکیه‌گاه آن به جای زمین، دیوارهای ساختمان است. کاربرد این داربست برای مکان‌هایی است که امکان نصب داربست روی زمین وجود نداشته باشد. همچنین داربست معلق در ساخت ساختمان‌های خیلی بلند مثل آسمان خراش‌ها بیشتر قابل مشاهده است؛ زیرا اگر سازه مرتفع باشد، امکان نصب داربست از زمین وجود ندارد، ضمن اینکه انجام این کار هزینه‌های خیلی زیادی به دنبال خواهد داشت. ازاین جهت داربست معلق بهترین گزینه به نظر می‌رسد.
این داربست که در دسته داربستهای مدولار قرار دارد به واسطه پایههای عمودی و مهارکننده افقی اجرا میشود، اتصال پایههای این داربست به همدیگر توسط پین و مغزی امکانپذیر است. داربستهای نوع مدولار معمولا نصب و اجرای آسانی دارند و به راحتی باز و بسته میشوند.
این نوع داربست برای هر ارتفاعی امکان اجرا دارد، به راحتی جابجا شده و عملیات مونتاژ آن به سهولت انجام می‌گیرد. از این رو برای داربست‌بندی نمای ساختمان‌‌ها و تاسیسات مختلف نظیر تاسیسات پالایشگاه و پتروشیمی مناسب عمل میکند.
این داربست تقریبا شباهت زیادی به داربست چکشی ستاره‌ای دارد و باز هم از نوع مدولار است. برای اجرای این نوع داربست به پایه و مهار کننده نیاز بوده ضمن اینکه این داربست نیز عملیات مونتاژ راحتی دارد.
با وجود اینکه داربست‌ها در انواع مختلفی وجود دارند اما می‌توان گفت که تقریبا اجزای تشکیل دهنده آنها باهم مشترک است. شاید در مواردی کم و زیاد شود اما به طور کلی اجزای تشکیل دهنده داربست عبارتند از:
برخی دیگر از اجزای تشکیل دهنده داربست را در جدول زیر باهم می‌بینیم:
| اجزا داربست | کاربرد |
| Ledger | لوله‌ای که از خم شدن لوله استاندارد جلوگیری میکند |
| Transform | لوله‌ای که لولههای پایه درونی و بیرونی را به هم متصل میکند |
| platform | سکوی کار |
| Base plate | جهت توزیع بار بین لولههای عمودی و زمین |
| Sole plate | برای زمینه‌هایی که نرم هستند از تخته دیگری به نام Sole plate در زیر بیس پلیت استفاده میگردد |
| Toe board clip | گیره‌های نگهدارنده قرنیز که برای ایمنی کارگران روی قرنیزها کار گذاشته میشوند |
| Brace | لولههای اریبی که بین لولههای عمودی و به جهت افزایش استحکام آنها کار گذاشته میشوند |
| Guard rail | لوله‌هایی که به منظور حفظ ایمنی کارگران و جلوگیری از سقوط آنها در داربست نصب میشوند |
از مهمترین اجزای یک داربست، بستهای آن است که مثل خود داربست انواع مختلفی دارد. نمونه بستهای داربست شامل بست قائم یا بست تک پیچ، بست دو پیچ، بست چهار پیچ و بست گردون هستند که هرکدام از این بستها برای متصل کردن بخش‌های به خصوصی از داربست بکار گرفته میشوند.
نصب داربست باید با رعایت کامل اصول ایمنی انجام شود در غیر اینصورت برای کارگران و حتی عابران پیاده خطرآفرین خواهد شد. نکاتی که در ادامه بیان می‌کنیم به جهت ایمنی هرچه بیشتر کار با داربست است:
اطلاع از خطرات احتمالی هنگام کار با داربست به پیشگیری از وقوع آنها کمک میکند:
خطر احتمالی برخورد سر با اشیا داربست
این خطر چه بخواهید چه نخواهید در جاهایی مثل داربست اتفاق می‌افتد پس برای پیشگیری از آن حتما کلاه ایمنی و چانه‌بند استفاده شود. برای لبه‌‌های داربست هم از قرنیز Toe-board استفاده گردد و همچنین نصب توری ایمنی در بالای داربست لازم و ضروری خواهد بود.
خطر احتمالی سقوط از ارتفاع
داربست یک سازه مرتفع است بنابراین احتمال سقوط از آن برای کارگران که مدام در حال بالا و پایین رفتن هستند وجود دارد. برای پیشگیری از این امر باید در قسمت‌های مختلف داربست، حفاظ ایمنی نصب شود.
خطر احتمالی ریزش داربست
این احتمال نیز وجود دارد که فشار وارده به داربست بیشتر از حدِ تحملِ داربست باشد و یا از بستهای استاندارد برای محکم کردن پایه‌‌ها و لولهها استفاده نشده باشد که در این صورت شاهد ریزش داربست خواهیم شد!
خطر احتمالی برق گرفتگی
گاهی پیش می‌آید که فاصله داربست به تیرهای برق خیلی نزدیک باشد به همین جهت احتمال برق گرفتگی وجود دارد. برای پیشگیری از این اتفاق وحشتناک بهتر است قبل از شروع به کار، فاصله ایمنی با تیرهای برق رعایت شود و کارگران لباس عایق به تن کنند.
جمع بندی نهایی
داربست یک سازه بسیار مهم است که به سرعت ساختمان سازی کمک میکند و امکان رسیدن کارگران به بخش‌های مختلف ساختمان را امکانپذیر می‌‌سازد. نصب این سازه باید با دقت زیاد انجام گیرد و بازرسی‌‌های مداوم تا پایان کار بر روی آن اعمال شود. ضمن اینکه اجرای آن را بهتر است افراد متخصص به عهده بگیرند تا از خطرات احتمالی و خسارات ناشی از آن پیشگیری شود.