سازه های بتنی از سیمان و ماسه ساخته شده اند. برای اینکه هر سازه ای به اندازه کافی استحکام داشته باشد، از میله های فولادی در ساخت ستون های آن استفاده می شود. بدون این میله های فولادی، ساختمان استحکام کششی ندارد. معمولا در ساخت سازه های بتن آرمه، به منظور ثابت نگه داشتن هر ستون در موقعیت خود، پس از اعمال آرماتورهای ستون از رامکا استفاده می گردد. در واقع به فاصله بین قالب و ستون، میلگرد رامکا یا پاشنه بتن گفته می شود. رامکا هم به صورت بتنی و هم به صورت فولادی اجرا می گردد. در این مقاله به معرفی و بررسی کاربرد رامکای فولادی پرداخته شده است.
به طور کلی در صنعت ساختمان سازی برای محاسبه و اندازه گیری فاصله بین قالب و ستون از رامکا استفاده می شود که طول آن با طول ستون یکسان است. وظیفه اصلی میلگرد رامکا کمک به قرار گرفتن ستون ها در یک راستا و یک خط و با فاصله یکسان می باشد. همانطور که گفته شد، به پاشنه بتن، رامکا گفته می شود. رامکا در هنگام اجرای ستون بتنی بر روی فوندانسیون یا در محل واتر استاپ قرار می گیرد و منجر به استحکام و ساخت آسان ستون می شود. بنابراین این نوع از میلگرد به دو صورت میلگرد فولادی و بتنی با قابلیت تسهیل قالب بندی ستون، موجب می گردد ستون های یک سازه در یک خط راستا و کاملا صاف قرار بگیرند.
البته ناگفته نماند که نوع رامکا به محل ساخت سازه بستگی دارد. به عنوان مثال در محیط های مرطوب و در مناطقی که در نزدیکی دریا هستند، استفاده از این میلگرد توصیه نمی شود. زیرا در این مناطق امکان خوردگی و فرسایش رامکا وجود دارد. همچنین برای نصب و استفاده از رامکا در مناطق زلزله خیز باید به تمامی قوانین و دستورالعمل های استاندارد دقت و توجه شود تا از ایجاد آسیب ها و صدمات احتمالی به ساختمان جلوگیری گردد.
معمولا پس از نصب سیم های آرماتور بندی ستون ها، به سرعت بر روی ستون بتن ریخته می شود و بعد از آن نوبت به نصب رامکا می رسد. نکته قابل توجه در استفاده از میلگرد رامکا این است که با توجه به سایز و اندازه ستون، سایز و اندازه میلگرد رامکا مشخص می شود. بنابراین افراد باید سایز و اندازه موردنیاز خود را تهیه کنند تا هنگام قرار گرفتن بر روی ستون، مشکلی ایجاد نشود. در ادامه مراحل و نحوه نصب این نوع میلگرد توضیح داده شده است. جهت اطلاع از قیمت روز میلگرد به لینک مربوطه در سایت مرکزآهن مراجعه نمایید.
از میلگرد رامکا در ساخت انواع سازه ها و ساختمان ها استفاده می شود. به طور معمول به هر میله ای که برای تقویت اجزاء سازه استفاده می گردد، میلگرد گفته می شود. میلگردها معمولا از آلیاژهای فولاد در گریدهای مختلف تولید می گردند و روی آنها آجدار است تا به راحتی به بتن بچسبند. البته میلگرد رامکا، یک نوع از مصالح تقویت کننده ساختمان ها می باشد که اغلب از فولاد ضد زنگ ساخته می شود و انواع مختلف دارد.
میلگرد رامکا فولادی کربنی
فولاد کربنی، متداول ترین متریال برای ساخت میلگرد رامکا است و گاهی به محصول نهایی آن “میله سیاه” نیز گفته می شود. این نوع میلگرد به راحتی خورده می شود و برای استفاده در مناطقی که رطوبت زیاد دارند، مناسب نیست. با این حال محبوبیت بیشتری در مقایسه با سایر انواع میلگردها دارد.
میلگرد رامکا ورق فلز
این نوع میلگردها معمولاً برای تقویت راه پله ها و سقف ساختمان به کار می روند. رامکا ورق فلز از قطعات ورق های فولادی ساخته شده است و به صورت موج دار می باشد.
میلگرد رامکا با روکش اپوکسی
این نوع میلگردها نسبت به سایر انواع میلگردها، قیمت بالاتری دارند. آنها به دلیل داشتن روکش اپوکسی، مقاومت بالایی در برابر خوردگی پیدا کرده اند. بنابراین استفاده از آن ها در مناطقی که در تماس با آب نمک است، رایج می باشد. تنها نکته در خرید این نوع میلگرد رامکا این می باشد که ممکن است روکش آن بسیار نازک باشد، بنابراین افراد باید آن را از یک منبع معتبر خریداری کنند.
میلگرد رامکا فولاد ضدزنگ
همانند فولاد کربن، از فولاد ضد زنگ هم می توان برای ساخت این نوع میلگردها استفاده کرد. در واقع میلگرد رامکا از جنس فولاد ضدزنگ، مقاومت بیشتری در برابر خوردگی دارد و به عنوان یکی از مصالح مقرون به صرفه در مناطقی که رطوبت زیاد است، در نظر گرفته می شود.
در مراحل مختلف ساختمان سازی همچون چیدمان ستون ها، قالب بندی و تراز کردن فاصله میلگردها، خطا و مشکلاتی به وجود می آید. همچنین با وجود استحکام و مقاومت بتن در برابر بارهای وارده، ممکن است به دلیل عدم تحمل در برابر فشارهای کششی، سازه خراب شود. برای حل این مشکلات، از مصالح فولادی استفاده می گردد.
به عنوان مثال، با استفاده از میلگرد رامکا تقویت اولیه در برابر تنش های کششی ناشی از بارهای داخلی در عناصر سازه ایجاد می شود. عملکرد این میلگرد در یک تیر بتنی که فقط دو انتهای آن پشتیبانی شده اند، بدین صورت است که رامکا با تقویت بتن، تنش کششی را به خود جذب می کند و در نتیجه مانع از ترک خوردن یا شکستن بتن می شود. در بعضی موارد، به منظور ایجاد تقویت ثانویه، علاوه بر آرماتور اولیه، رامکا به عنوان آرماتور ثانویه در برابر انبساط های حرارتی، مقاومت بیشتری ایجاد می کند و مانع از پیشرفت ترک می شود. همچنین کاربرد دیگر میلگرد رامکا، کنترل نیروهای برشی ناشی از بارهای خارجی در سازه می باشد.
علاوه بر این، یکی دیگر از کاربردهای این میلگرد کاهش ضخامت بتن روی سطح فوندانسیون است. معمولا مخلوطی از مواد مختلف مانند خاکستر و سنگدانه برای بتن ریزی کف ساختمان استفاده می شود که ترکیب همه اینها با هم، ضخامت دال بتنی را افزایش می دهد. ولی استفاده از رامکا نه تنها استحکام سازه را بالاتر می برد، بلکه امکان استفاده از دال بتنی باریکتر را نیز فراهم می کند.
به طور کلی، کاربردهای مهم و اصلی میلگرد رامکا شامل ایجاد هم راستایی ستون ها، رفع نقص ها و مشکلات احتمالی در قالب بندی ستون، دستیابی به اندازه های دقیق فاصله انتهایی میلگرد تا پایین ستون و مهار قالب ها با استفاده از بولت می باشد.
همانطور که گفته شد، به منظور افزایش استحکام کششی یک سازه در برابر بارهای وارده همچون بار زنده، بار مرده، بار زلزله و بار باد، از میلگرد رامکا نه تنها در ساخت ستون ها، بلکه در مقاطع مختلف اسکلت های بتنی استفاده می شود. در ادامه به نحوه اجرای آن در بخش های مختلف سازه پرداخته شده است.
برای در نظر گرفتن رامکا به عنوان یک مبنای مستحکم برای ستون ها، باید آن را از روی فوندانسیون اجرا کرد. بنابراین پس از اعمال فونداسیون و آرماتورهای ستون، از این نوع میلگرد استفاده می گردد. یعنی رامکا در قسمتی از سازه ستون که به عنوان فاصله قالب ستون و میلگرد ستون را مشخص می شود، قرار می گیرد. استفاده از رامکا باعث می شود که ستون های تعبیه شده در سازه، هم تراز گردند. برای نصب میلگرد رامکا ابتدا آن را در فاصله 10 سانتی متری از پایین ستون یا کف بتن فونداسیون قرار می دهند و سپس بر اساس طول و عرض ستون، آن را برش می دهند. در مرحله بعد، چهار میلگرد به صورت عمودی قرار می گیرد. برای قرار دادن میلگردها می توان از روش جوش یا سیم های تقویتی مخصوص استفاده کرد.
نکاتی که در اجرای رامکا در ستون های یک سازه حائز اهمیت می باشد، این است که فاصله رامکا از کف بتنی فونداسیون در همه ستون ها به یک اندازه باشد. راهکاری که برای ایجاد فاصله یکسان در همه ستون ها در نظر گرفته می شود، استفاده از ریسمان است. بدین منظور، رامکای اولین و آخرین ستون نصب می شود و سپس بین این دو ستون ریسمان کشی می گردد. در نهایت بر اساس اندازه ریسمان، رامکای ستون های میانی در جای خود قرار می گیرند.
ارتفاع متعارف ستون ها در هر سازه حداکثر 3 متر می باشد و میلگرد رامکا فقط در پاشنه بتنی ستون نصب می شود. بنابراین برای ثابت نگه داشتن شبکه میلگردها در بالای قالب ستون، می توان آنها را با سیم به هم بست. در صورتی که سازه دارای چند طبقه باشد، در هر طبقه، رامکای ستون ها در راستای ستون های طبقه زیرین اجرا می گردند. همچنین بعد از تنظیم ستون های میانی و رامکای آنها، به منظور تنظیم فواصل ستون ها و رامکا، بر اساس دهانه و قطر ستون های زیرین، مترکشی انجام می شود. علاوه بر این، به دلیل ممنوعیت جوشکاری میلگرد در ساخت اسکلت ساختمان، به هیچ عنوان نباید رامکا را به میلگردهای اصلی جوش داد.
نصب این میلگرد در دیوار برشی، تفاوت قابل ملاحظه ای با نصب آن در ستون ندارد. تنها نکاتی که در هنگام نصب این نوع میلگرد در دیوار برشی باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که در کنار هر بولت در ارتفاع دیوار یک رامکا نصب می شود. زیرا رامکا در دیوار برشی باعث می گردد هنگام بستن مهره های بولت، سینه دیوار به سمت جلو تمایل پیدا نکند. همچنین لازم به ذکر است که در دیوارهای برشی با طول زیاد و ارتفاع بیش از 3 متر، رامکا با فواصل 50 سانتی‌متر از یکدیگر نصب می شوند.
هنگام قالب بندی سقف و نوار فونداسیون دیواره چاه آسانسور، به منظور کنترل ابعاد قالب، باید از میلگرد رامکا استفاده شود. در این قسمت ها معمولا یک میلگرد در پایین و یک میلگرد در بالای این قالب ها نصب خواهد شد. در این مرحله باید توجه شود که رامکای موردنیاز در امتداد قالب سقف یا در طول نوار فونداسیون قرار بگیرد.
برای استفاده و اجرای میلگرد رامکا باید نکاتی را در نظر گرفت. این نکات عبارتند از:
به طور کلی، رامکا بر اساس جنس و نوع آن و همچنین شرایط جوی و محیط سازه انتخاب می شود. به عنوان مثال، استفاده از میلگرد رامکا در مناطق بسیار مرطوب، مناسب نمی باشد. زیرا مقاومت رامکای فولادی در برابر رطوبت کم می باشد و در نتیجه امکان فرسایش آن وجود دارد. در حالی که رامکای بتنی در برابر رطوبت زیاد، مقاوم می باشد. در نتیجه بهتر است از رامکا بتنی در مناطق مرطوب استفاده شود. البته هر دو نمونه رامکای بتنی و فولادی مزایا و معایب خاص خود و ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند. بنابراین اطلاع از تفاوت این دو به افراد کمک می کند در پروژه ساخت و ساز خود مصالح بهتری انتخاب نمایند تا مشکلات و نواقصی کمتر در سازه ایجاد شود. به دلیل بالا بودن قیمت مصالح ساختمانی اعم از قیمت تیرآهن و میلگرد، انتخاب صحیح این مقاطع از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگرچه رامکای بتنی مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد، اما در بیشتر موارد در هنگام اجرای آن، به دلیل اختلاط نامناسب و دانه بندی بتن، عملیات ریختن بتن به خوبی انجام نمی شود. به همین دلیل با استفاده از رامکای بتنی امکان دو تکه شدن آن در پای ستون وجود دارد. بنابراین جای تعجب نیست که اغلب مهندسان و پیمانکاران میلگرد رامکا را به رامکای بتنی ترجیح می دهند. رامکا فولادی معمولا از جنس میلگرد، ورق های فولادی آجدار یا گالوانیزه تولید می شود. اما به دلیل بالا بودن قیمت ورق گالوانیزه ، استفاده از آن مقرون به صرفه نمی باشد.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت، رامکا به فاصله میان میلگرد ستون و قالب ستون اشاره دارد. برای تقویت ستون، از نوعی میلگرد استفاده می شود که به نام میلگرد رامکا شناخته شده است. این میلگرد دارای دو نوع بتنی و فولادی است. استفاده از رامکای فولادی در مناطق مرطوب توصیه نمی شود، زیرا به راحتی خورده و فرسوده می گردد.